گلوکومتر

دستگاه و نوارهای سنجش قند خون (گلوکز) در واقع یک سنسور (حسگر) است. سنسورها ابزارهایی هستند که می‌­توانند یک ویژگی یا یک ماده را اندازه بگیرند. دسته‌ای از سنسورها برای اندازه‌­گیری نیاز به یک بخش یا ماده­‌ی زیستی دارند. به اینها بایوسنسور (زیست‌­حسگر) گفته می‌­شود. دستگاه­‌های سنجش قند خون بایوسنسور هستند. به دستگاه سنجش قند خون گلوکومتر نیز گفته می‌­شود. همچنین به سیستم­‌های سنجش قند خون (شامل دستگاه و نوارها) اصطلاحا SMBG (Self Monitorng of Blood Glucose) یا سیستم‌­های خودپایشِ گلوکز خون نیز گفته می­‌شود. گلوکومترها ابزارهای خودپایش (سنجش توسط خود شخص) هستند. به عبارتی گلوکومترها ابزارهای خانگیِ سنجش هستند (Home Use)، هرچند امکان استفاده در مراکز درمانی را نیز دارند. گلوکومترها و ابزارهای مشابه، برای سنجش­‌های بیرون از بدن استفاده می‌­شوند و به همین دلیل متعلق به گروه ابزارهای شناساییِ برون­تنی (IVD (In Vitro Diagnostics هستند.

گلوکومترهای تهاجمی و غیرتهاجمی

به گلوکومترهایی که برای اندازه­‌گیری و نمونه‌­گیری نیاز به سوراخ کردنِ پوست یا سوزن (لانست) دارند، گلوکومترهای تهاجمی (Invasive) گفته می‌­شود. در مقابل، گلوکومترهایی هم هستند که از سطح پوست (به کمک میکروسوزن­‌ها یا روش­‌های دیگر) یا بزاق نمونه‌­گیری می‌­کنند و نیاز به سوراخ کردنِ پوست ندارند. اینها را گلوکومترهای غیرتهاجمی (non Invasive) می‌­گویند. گفته می‌­شود دقتِ گلوکومترهای تهاجمی بیشتر است، البته در سال­‌های اخیر دقت گلوکومترهای غیرتهاجمی نیز افزایش یافته و برخی از آنها مجوزهای معتبر گرفته‌­اند. در کل کاربردِ گلوکومترهای غیرتهاجمی رو به افزایش است. یکی از دلایلِ استفاده کمتر از آنها، قیمت بالاترِ اجزای مصرفی‌­شان است (نسبت به نوارهای تست معمولی) که این تفاوت قیمت نیز به تدریج کاسته می­‌شود.

خون‌گیری

 گلوکومترها برای اندازه‌­گیریِ قند خون نیاز به تماس با خون یا ماده‌­ای دیگر در بدن دارند. امروزه عمده­‌ی گلوکومترها به نمونه خون نیاز دارند. نمونه خون مورد استفاده، خونِ کاملِ مویرگی است که اغلب از نوک انگشت‌­های دست گرفته می­‌شود. البته گلوکومترهای امروزی می‌­توانند از خونِ گرفته شده از نواحیِ جایگزین نیز برای سنجش استفاده کنند. این نواحی عبارتند از کف دست، ساعد، بازو، ران و پشت ساق. دقت اندازه‌­گیری از نمونه­‌های خونِ مویرگیِ نوک انگشت بیشتر از نمونه‌­های نواحی جایگزین است. اندازه­‌گیری با استفاده از خونِ نواحی جایگزین به شرایطِ فیزیولوژیک فرد بستگی دارد. به همین دلیل توصیه می­‌شود اگر می­‌خواهید پس از انجام فعالیت فیزیکی سنجش انجام دهید، از نوک انگشت خون بگیرید یا صبر کنید تا بدن به وضع پایدار و آرامش برسد، سپس از نواحی جایگزین خون­‌گیری کنید.