فارسی
دیابت یکی از بیماری‌های متابولیک شایع در جهان است که در صورت کنترل نشدن می‌تواند عوارض جدی برای قلب، کلیه‌ها، چشم‌ها و اعصاب ایجاد کند. شناخت افرادی که در معرض خطر ابتلا به دیابت قرار دارند، می‌تواند نقش بسیار مهمی در پیشگیری و تشخیص زودهنگام داشته باشد. در این مقاله به بررسی دقیق گروه‌هایی که بیشتر در معرض ابتلا به دیابت نوع ۱ و نوع ۲ هستند می‌پردازیم.
افرادی که در معرض دیابت نوع ۱ هستند:
دیابت نوع ۱ معمولاً در کودکان و نوجوانان بروز می‌کند و به دلیل تخریب خودایمنی سلول‌های پانکراس رخ می‌دهد. برخلاف دیابت نوع ۲، سبک زندگی نقش کمتری در ایجاد آن دارد، اما عوامل زیر خطر را افزایش می‌دهند:
1- سابقه خانوادگی
اگر والدین یا خواهر و برادر فرد به دیابت نوع ۱ مبتلا باشند، احتمال ابتلا افزایش می‌یابد.
2- بیماری‌های خودایمنی
افرادی که بیماری‌های خودایمنی مثل بیماری تیروئید خودایمنی یا سلیاک دارند، بیشتر در معرض ابتلا به دیابت نوع ۱ هستند.
3- عوامل محیطی و ویروس‌ها
برخی عفونت‌های ویروسی در دوران کودکی ممکن است با تحریک سیستم ایمنی، به تخریب سلول‌های تولیدکننده انسولین منجر شوند، هرچند این ارتباط هنوز به‌طور قطعی اثبات نشده است.
عوامل سبک زندگی مؤثر در بروز دیابت
صرف‌نظر از نوع دیابت، برخی رفتارهای ناسالم می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند:
تغذیه ناسالم: مصرف زیاد قندهای ساده، نوشابه، فست‌فود و چربی‌های اشباع.
استرس مزمن: استرس طولانی‌مدت سطح هورمون‌های استرس و قند خون را بالا می‌برد.
خواب ناکافی: خواب کمتر از 6 ساعت یا منقطع باعث افزایش مقاومت به انسولین می‌شود.
افرادی که در معرض دیابت نوع ۲ هستند:
دیابت نوع ۲ رایج‌ترین شکل دیابت است و معمولاً در بزرگسالان بروز می‌کند؛ هرچند امروزه در نوجوانان نیز دیده می‌شود. عوامل زیر خطر ابتلا به این نوع دیابت را افزایش می‌دهند:
1- اضافه وزن و چاقی
افرادی که شاخص توده بدنی (BMI) بالاتر از ۲۵ دارند، بیشتر در معرض دیابت قرار می‌گیرند.
تجمع چربی به‌ویژه در ناحیه شکم، مقاومت به انسولین را افزایش می‌دهد.
طبق تحقیقات، چاقی احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را بین 30 تا ۸۰ درصد افزایش می‌دهد و متاسفانه حدود 80 تا 90 درصد از بیماران، اضافه وزن یا چاقی دارند.
2- کم‌تحرکی و سبک زندگی نشسته
فعالیت بدنی کم باعث کاهش سوخت‌وساز بدن و افزایش مقاومت به انسولین می‌شود.
کسانی که روزانه کمتر از ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط (مثل پیاده‌روی سریع) دارند، در معرض خطر بیشتری هستند.
3- سابقه خانوادگی دیابت
اگر یکی از والدین یا خواهر و برادر فرد مبتلا به دیابت نوع ۲ باشد، احتمال ابتلا ۲ تا ۳ برابر بیشتر می‌شود.
این موضوع به دلیل ترکیبی از ژنتیک و سبک زندگی خانوادگی است.
4- سن بالای ۴۵ سال
با افزایش سن، عملکرد سلول‌های تولیدکننده انسولین کاهش پیدا می‌کند.
دیابت در سنین بالاتر شایع‌تر است، به‌ویژه در کسانی که فعالیت بدنی کمی دارند.
5- زنان با سابقه دیابت بارداری
30 تا 70 درصد از زنانی که دیابت بارداری دارند، طی 10 تا 20 سال آینده، مبتلا به دیابت می‌شوند.
نوزادان متولدشده با وزن بیش از ۴ کیلوگرم می‌توانند نشان‌دهنده خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ باشند، هرچند این عامل نسبت به چاقی و سابقه خانوادگی از اهمیت کمتری برخوردار است.
6- سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
زنان مبتلا به PCOS معمولاً مشکلاتی مانند مقاومت به انسولین دارند.
این گروه از زنان باید بیشتر مراقب قند خون خود باشند.
7- فشار خون و چربی خون بالا
فشار خون بالاتر از ۱۴۰/۹۰ میلی‌متر جیوه و سطح بالای تری‌گلیسیرید یا کلسترول بد (LDL) از عوامل خطر مهم دیابت نوع ۲ هستند.
به طور كلي دیابت بیماری‌ای خاموش است که ممکن است سال‌ها بدون علامت باقی بماند. شناخت گروه‌های پرخطر، کلید اصلی در پیشگیری و تشخیص زودهنگام است. اگر شما یا نزدیکانتان در یکی از این گروه‌ها قرار دارید، حتماً سبک زندگی سالم‌تری را انتخاب کرده و آزمایش‌های دوره‌ای قند خون را جدی بگیرید.