فارسی
پیش دیابت چیست؟
پیش دیابت یک وضعیت هشداردهنده است که در آن سطح قندخون بالاتر از حد طبیعی است اما هنوز به حدی نرسیده است که به طور رسمی به عنوان دیابت تشخیص داده شود. این وضعیت نشان دهنده اخلال در عملکرد بدن در کنترل قندخون است و اگر به آن توجه نشود به احتمال زیاد در طی چند سال به دیابت نوع دو تبدیل خواهد شد. پیش دیابت هنگامی مطرح می‌شود که قندخون ناشتا 125_100 mg/dl یا hba1c بین 5.7_6.4% یا OGTT بین 140_199 mg/dl باشد.
چرا پیش دیابت مهم است؟
- بسیاری از افرادی که مبتلا می‌شوند، سال ها در مرحله پیش دیابت‌اند و از آن بی خبر بوده اند.
- پیش دیابت علاوه بر خطر ابتلا به بیماری، می‌تواند خطر بیماری های قلبی و مغزی را نیز افزایش دهد.
پیش دیابت در بیشتر مواقع بدون علامت است، اما ممکن است با علائم خفیفی همراه باشد:
- افزایش خفیف در تشنگی یا گرسنگی
- افزایش وزن و حجم به ویژه در ناحیه شکم
- تیرگی پوست در نواحی خاص مثل پشت گردن یا زیر بغل
دیابت چیست؟
دیابت (Diabetes Mellitus) یک بیماری مزمن و متابولیک است که در آن بدن توانایی کافی برای استفاده یا تولید هورمون انسولین را از دست می‌دهد. انسولین هورمونی است که توسط پانکراس (لوزالمعده) ترشح می‌شود و وظیفه آن تنظیم سطح قند (گلوکز) خون است. هنگامی که انسولین به درستی عمل نکند یا به میزان کافی ترشح نشود، گلوکز در جریان خون باقی می‌ماند و موجب افزایش سطح قند خون می‌شود؛ حالتی که به آن هایپرگلیسمی (Hyperglycemia) می‌گویند. این افزایش قندخون، در صورت تداوم، به بافت‌ها و ارگان‌های مختلف بدن آسیب وارد می‌کند و می‌تواند عوارض جدی، و گاه جبران‌ناپذیر ایجاد کند.
علت اصلی ابتلا به دیابت چیست؟
علت اصلی دیابت، اختلال در فرآیند تولید یا استفاده از انسولین است. به طور کلی، این اختلال می‌تواند ناشی از عوامل ژنتیکی، سبک زندگی ناسالم، اضافه وزن، کم تحرکی یا بیماری های زمینه ای باشد. دیابت در طول زمان باعث می‌شود که گلوکز در خون انباشته شود و انرژی لازم به سلول ها نرسد.
عوارض دیابت در صورت عدم کنترل
دیابت، در صورت عدم مدیریت صحیح، می‌تواند عوارض خطرناکی در پی داشته باشد، از جمله:
- بیماری‌های قلبی و عروقی:
افرادی که دیابت دارند، بیشتر در خطر سکته قلبی و مغزی هستند. همچنین ممکن است دچار نارسایی قلبی شوند، حتی بدون اینکه پیش زمینه ای در مشکل قلبی داشته باشند.
- آسیب به چشم‌ها (رتینوپاتی دیابتی):
قند بالا به رگ‌های چشم آسیب می‌زند و ممکن است باعث تاری دید، خونریزی داخل چشم یا حتی نابینایی شود.
- آسیب به کلیه‌ها (نفروپاتی):
کلیه‌ها از قند بالا آسیب می‌بینند. اگر دیابت کنترل نشود، ممکن است به نارسایی کلیه منجر شود و فرد نیاز به دیالیز پیدا کند.
- آسیب به اعصاب (نوروپاتی) و زخم پا:
اعصاب پاها بیشتر درگیر خواهند شد که باعث سوزن‌سوزن شدن، بی‌حسی یا درد می‌شوند. اگر زخم یا عفونتی پیش آید، ممکن است دیرتر از حد معمول خوب شود و در موارد شدید به قطع عضو منجر شود.
- عفونت‌های مکرر:
دیابت باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی می‌شود، بنابراین فرد دیابتی بیشتر دچار عفونت پوست، ادرار، دهان یا ناحیه تناسلی می‌شود.
- کاهش شنوایی و حافظه:
افراد دیابتی بیشتر دچار افت شنوایی و در سنین بالا مشکلات حافظه و تمرکز می‌شوند.
چگونه دیابت تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص دیابت بر اساس نتایج آزمایش خون انجام می‌شود. مهم‌ترین روش‌های تشخیصی شامل:
قند خون ناشتا (FBS): بیش از 126 mg/dL
HbA1c (هموگلوبین گلیکوزیله): بیش از 6.5%
تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT): بیش از 200 mg/dL دو ساعت پس از مصرف محلول گلوکز
اگر نتایج این آزمایش‌ها در محدوده‌های پیش‌دیابتی قرار گیرد، به فرد هشدار داده می‌شود که در معرض ابتلا به دیابت قرار دارد.
آیا دیابت درمان دارد؟
درمان قطعی برای دیابت وجود ندارد ولی با تغییر زندگی در برخی بیماران برگشت به حالت عادی دیده شده است. روش‌های کنترل دیابت شامل:
- رعایت رژیم غذایی متعادل و کنترل‌شده
- فعالیت بدنی منظم (حداقل ۳۰ دقیقه در روز)
- کاهش وزن در صورت اضافه وزن مدیریت استرس و خواب کافی
- مصرف دارو یا انسولین طبق تجویز پزشک
- پیگیری منظم با پزشک و انجام آزمایش‌های دوره‌ای
علائم شایع دیابت
دیابت ممکن است در مراحل اولیه بدون علامت باشد، اما به‌مرور زمان می‌تواند با نشانه‌های زیر بروز کند:
- تشنگی بیش‌ازحد
- احساس گرسنگی مداوم
- خستگی و بی‌حالی
- کاهش وزن بی‌دلیل
- تاری دید
- دیر خوب شدن زخم‌ها
- تکرر ادرار (به‌ویژه در شب)
- عفونت‌های مکرر به ویژه در پوست، دهان و ناحیه تناسلی